شیوه اصفهانی نام آخرین نوع شیوه معماری سنتی ایرانی است، و دو دوره دارد که دوره نخست آن به زمان قراقویونلوها بازمیگردد. به حکومت رسیدن سلسله صفوی در ایران موجب به وجود آمدن حکومتی شد که ایران بعد از سلسله ساسانیان به خود ندیده بود. آنچه مشخص است که دولت صفوی جمعبندی از تاریخ چند هزارساله ایران بوده که مکتبی را تحت عنوان اصفهانی را از جمعبندی ماهرانه فلسفه، هنر، معماری و شهرسازی روز گار کهن ارائه کردو آن را با توجه به مصادیق و مفاهیم روز خود به جامعه معرفی کرد. از مظاهر بارز این دوره و آثار شکوهمند آن که هنوز هم در سر تا سر ایران نمود دارد این است که یکی شبکه راههای عمودبرهم بوده، که از کوهستانها به داخل کویرها و نمکزارها گسترش یافته بودو دیگر ساختن رباطها و کاروانسراهای بزرگ و توقفگاههای آبرومند، کاخها و بستانهای زیبا و خوشمنظر که در فواصل راهها که در آنها همه گونه وسائل آسایش و رفاه مردم فراهم آمده بود را دانست. دربارهٔ معماری اصفهانی ان را به دوره تقسیم کردهاند که دوره اول که در زمان حکومت صفویه بود را دوره شکوفایی آن و دوره دوم را که از زمان حکومت نادر آغاز و پس از زندیه با سلسله قاجاریه به اتمام میرسد که این دوره را دوره انحطاط معماری صفویه میدانند که ورود معماری اروپایی در زمان قا جاریه از مهمترین دلایل انحطاط آن میباشد. دربارهٔ ویژگیهای و دستاوردهای معماری اصفهانی نکات زیر را میتوان نام برد: – ساده شدن طرحها که در بیشتر ساختمانها، فضاها یا چهار پهلو هستند
– هندسه ساده و شکلها و خطهای شکسته بیشتر استفاده میشد
– در تهرنگ ساختمانها نخیر و نهاز کمتر شد و لی ساخت گوشههای پخ از این زمان رایج تر شد.
– پیمون بندی و بهرهگیری از اندامها و اندازههای یکسان
– سادگی طرح در بناها هم آشکار گردید. بناهای تاریخی این دوره: چهل ستون، عالی قاپو، مسجد آقابزرگ، کاشان، مسجد شاه، مسجد شیخ لطفالله